November 2021 (In de hemel van)

OPGELET : De tijdstippen zijn gegeven in Wereldtijd UT (voor Ukkel). Men moet EEN uur bijtellen om de plaatselijke tijd te bekomen.

Belangrijke hemelverschijnselen

1 De kleine planeet (2) Pallas (+9,4) stationair in het sterrenbeeld Aquarius

2 De periodieke komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko (+9,2) op zijn periheliumdoorgang op 181 miljoen kilometer van de Zon door ideale waarnemingsomstandigheden (bijna de hele nacht boven de horizon in het sterrenbeeld Gemini en in de nabijheid – 2° – van de ster Pollux [Bèta Gem (+1,2)] op de avond van 7 november)

3 Vroegste zonneculminatie van het jaar (11 h 26 m te Ukkel). Grootste positieve waarde (+16 m 27 s) van de tijdsvereffening.

De dwergplaneet (1) Ceres (+7,6) maar 7’ – dus in conjunctie – met de ster Aldebaran [Alfa Tau (+0,9)] in het sterrenbeeld Taurus ’s morgens (Bijzonder gemakkelijk te vinden met een kleine kijker en tot ongeveer half november in de open sterrenhoop Hyades voor een dozijn conjuncties met heldere sterren van deze sterrenhoop)

Smalle maansikkel juist boven Mercurius (-0,8) boven de oostelijke horizon in de buurt van de ster Spica [Alfa Vir (+1,2)] rond 5 h 30 m

4 Nieuwe Maan om 21 h 15 m

5 Uranus (+5,7) in oppositie met de Zon – dus de hele nacht waarneembaar in het zuidelijke gedeelte van het sterrenbeeld Aries – om 0 h (Niet moeilijk om Uranus met een binoculair en een sterrenkaart voor zijn identificatie te vinden !)

De Maan in het perigeum (op 358 845 km van de Aarde – Schijnbare diameter : 33’14’’) om 22 h

7 Smalle maansikkel 6° ten westen van Venus (-4,5) boven de zuidwestelijke horizon rond 17 h 15 m (Ondergang van de Maan om 17 h 50 m en Venus ondergang om 18 h 12 m)

Vanavond en de drie volgende avonden, de periodieke komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko (+9,1) op minder dan 2° van de ster Pollux [Bèta Gem (+1,2)] van het sterrenbeeld Gemini

8 De Maan nog altijd dicht bij Venus (-4,5) deze avond rond 17 h 30 m na een bedekking van Venus door de Maan (voor de waarnemers in het noordoosten van Azië en in Japan deze morgen rond 5 h) (Maan ondergang om 18 h 48 m en Venus ondergang om 18 h 12 m)

9 De heldere satellieten van Jupiter (-2,4) alle vier ten westen van de planeet deze avond

10 De Maan 4° ten zuiden van Saturnus (+0,7) om 14 h

11 Eerste Kwartier van de Maan om 12 h 46 m

De Maan 4° ten zuiden van Jupiter (-2,4) om 17 h

13 De Maan 4° ten zuiden van Neptunus (+7,8) om 19 h

14 Vanavond, tussen 18 h en 21 h (UT), ten noordoosten van Jupiter (-2,4), een vijfde hemels object : een sterretje 45 Cap (+6,0) (Niet te verwarren met de vier heldere satellieten van Jupiter en, in geen enkel geval, niet aan te zien voor een nieuwe satelliet van Jupiter !)

15 De heldere satellieten van Jupiter (-2,4) alle vier ten oosten van de planeet vanavond (met een conjunctie tussen J I (Io) en J II (Europa) om 19 h 41 m)

18 De Maan 1,5° ten zuiden van Uranus (+5,7) om 2 h

19 Gedeeltelijke maansverduistering, gedeeltelijk zichtbaar in België, van 6 h 00 m tot 12 h 06 m [Gegevens voor Ukkel : Grootte van de verduistering : 0,978 – Intrede in de bijschaduw : 6 h 00,4 m / Hoogte :+8° – Maan ondergang te Ukkel: 6 h 56,9 m / 0° – Intrede in de kernschaduw : 7 h 18,4 m – Maximum van de verduistering : 9 h 02,9 m – Uittrede uit de kernschaduw : 10 h 47,4 m – Uittrede uit de bijschaduw : 12 h 05,5 m]

Volle Maan om 8 h 57 m

21 De Maan in het apogeum (op 406 276 km van de Aarde – Schijnbare diameter : 29’24’’) om 2 h

Eerst in het sterrenbeeld Libra vanaf de 31 oktober en daarna eerst in het sterrenbeeld Scorpius vanaf de 23 november en later in het sterrenbeeld Ophiuchus vanaf de 30 november, treedt de Zon in het teken de Schutter om 2 h 34 m

De heldere satellieten van Jupiter (-2,4) alle vier ten oosten van de planeet tot 20 h 02 m wanneer een overgang van J I (Io) over de planeetschijf begint

24 De Maan 2,5° ten zuiden van de ster Pollux [Bèta Gem (+1,2)] om 3 h

25 De Maan 3,3° ten noorden van de open sterrenhoop Praesepe (M44) om 5 h

26 Rakende bedekking van de ster XZ15342 (+8,3) aan de donkere rand (dichtbij de terminator) van de Maan in de onmiddellijke nabijheid van een lijn lopende door Quiévrain (Mons), Sart-Dames-Avelines en Tongeren rond 23 h 54 m

27 De dwergplaneet (1) Ceres (+7,1) in oppositie met de Zon in het sterrenbeeld Taurus om 4 h

Laatste Kwartier van de Maan om 12 h 28 m

29 Mercurius in bovenconjunctie met de Zon – dus niet waarneembaar – om 5 h

Zichtbaarheid van de planeten

Zichtbaar met het blote oog : Venus, Jupiter, Saturnus

Met telescoop of binoculair : Mercurius, Uranus, Neptunus

Onzichtbaar : Mars

Mercurius (-0,8/-1,1), ’s morgens een paar dagen aan het begin van de maand boven de oostelijke horizon in het sterrenbeeld Virgo voor te verdwijnen bijna tot het einde van het jaar, komt de 1 om 4 h 58 m, de 15 om 6 h 11 m en de 30 om 7 h 31 m of respectievelijk 1 h 36 m en 0 h 47 m voor en 0 h 09 m na de Zon op

Venus (-4,4/-4,7), ’s avonds boven de zuidwestelijke horizon in het sterrenbeeld Ophiuchus de eerste dagen van de maand en later in het sterrenbeeld Sagittarius tot het einde van het jaar, gaat de 1 om 18 h 11 m, de 15 om 18 h 16 m en de 30 om 18 h 19 m onder

Mars (+1,7/+1,6) gaat door de meridiaan de 1 om 10 h 55 m, de 15 om 10 h 37 m en de 30 om 10 h 19 m door, dus niet waarneembaar

Jupiter (-2,5/-2,3), ’s avonds boven de zuidwestelijke horizon in het sterrenbeeld Capricornus tot zijn ondergang aan het einde van het eerste deel van de nacht, gaat door de meridiaan de 1 om 18 h 39 m, de 15 om 17 h 48 m en de 30 om 16 h 56 m door

Saturnus (+0,6/+0,7), ’s avonds boven de zuidwestelijke horizon in het sterrenbeeld Capricornus tot zijn ondergang, gaat door de meridiaan de 1 om 17 h 37 m, de 15 om 16 h 45 m en de 30 om 15 h 50 m door

Uranus (+5,7/+5,7), in oppositie met de Zon op 5 november en dus de hele nacht waarneembaar boven eerst de zuidelijke en dan de zuidwestelijke horizon in het sterrenbeeld Aries, gaat door de meridiaan de 1 om 23 h 39 m, de 15 om 22 h 42 m en de 30 om 21 h 41 m door

Neptunus (+7,8/+7,9), ’s avonds en een deel van de nacht boven eerst de zuidelijke dan de zuidwestelijke horizon tot zijn ondergang in het sterrenbeeld Aquarius, gaat door de meridiaan de 1 om 20 h 25 m, de 15 om 19 h 29 m en de 30 om 18 h 29 m door

Voor diegenen die meer informatie willen :

Jaarboek 2021 van de Koninklijke Sterrenwacht van België KSB (te koop aan 13,00 EUR bij de KSB)

Hemelkalender 2021 van de Vereniging Voor Sterrenkunde VVS (http://www.vvs.be)