Tijd en uursveranderingen

Geografisch gezien strekt België zich uit van 2,6 tot 6,4 oosterlengte. De aarde is verdeeld in 24 uurgordels. Volgens deze verdeling ligt België in de uurgordel van Greenwich.

Onze tijd is dus de tijd van Greenwich, de Universele tijd (UT) of wereldtijd, nu gestandaardiseerd tot gecoördineerde wereldtijd (UTC). Men gebruikt hiervoor soms nog de oude benaming GMT (Greenwich Mean Time). Dit is niet helemaal correct, zo begon tot in 1925 de dag volgens de GMT (0h) op de middag. De wet van 28 april 1892 (met ingang van 1 mei 1892) bepaalde de GMT (later de UTC) als wettelijke tijd in België.

Het uursveranderingssysteem werd voor het eerst ingevoerd tijdens de Eerste Wereldoorlog in bepaalde Europese landen. In deze landen wordt de wettelijke tijd in sommige zomerperiodes met één uur vervroegd (UTC + 0 uur in de winter en UTC + 1 uur in de zomer voor de Belgische tijdzone op dat moment). In België volgden de bezette gebieden de tijd (en de uursveranderingen) van Duitsland, terwijl de rest van het grondgebied de Greenwich-tijd volgde (UTC + 0u).

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden alle bezette gebieden verplicht om de Duitse tijd te gebruiken, zijnde UTC+1u opgelegd in de winter en UT+2 uur in de zomer. Daarna heeft men in ons land beslist om deze sprong te behouden, wat overeenkomt met onze huidige wintertijd. Vanaf 1946 heeft men in België de klok continu een uur verschoven. In de Koninklijke Besluiten spreekt men van een vervroeging van de wettelijke tijd (de UTC) met 60 minuten. België sluit bijgevolg aan bij Centraal Europa en heeft dus Central European Time (CET).

In 1977, als gevolg van de oliecrisis, hebben de overheden een extra sprong van 1 uur ingevoerd tijdens de zomerperiode. Dit betekent dat we ons op UTC+2u bevinden tussen april en september/oktober. Wanneer het 13u UTC is, komt dat overeen met 14u wintertijd en 15u zomertijd. Men gebruikt de afkorting CEST (Central European Summer Time). In plaats van de term zomertijd gebruikt men ook de term Daylight Saving Time (DST).

Sinds 1996 gebeurt de overgang van winter- naar zomertijd in de nacht van zaterdag op zondag van het laatste weekend van maart en de overgang van zomer- naar wintertijd in de nacht van zaterdag op zondag van het laatste weekend van oktober.

In de onderstaande tabel staan de uiterste data voor de overgang van wintertijd naar zomertijd en omgekeerd.

Volledige lijst van datums voor uursverandering voor België, vindt u op deze pagina

De overgangen gebeuren op zondagmorgen, steeds om 1u Universele Tijd (UTC). Voor de overgang naar wintertijd (laatste zondag van oktober) : 3u lokale tijd wordt 2u lokale tijd, voor de overgang naar zomertijd (laatste zondag van maart) : 2u lokale tijd wordt 3u lokale tijd.

De overgangen worden geregeld bij Koninklijk Besluit door de Minister van Binnenlandse Zaken met inachtname van de richtlijnen van het Europees Parlement en de Europese Unie. (bv. voor de jaren 1998-2001 in het Belgisch Staatsblad van 19.12.1997, p.34256).

Voor de periode na 2001 werd de richtlijn 2000/84/EG  (PDF) van het Europees Parlement en de Raad van 19 januari 2001 gevolgd. Deze richtlijn is door het Koninklijk Besluit van 19 december 2001 (verschenen in het Belgisch Staatsblad van 28.12.2001 en  01.02.2002 ) voor België omgezet in intern recht.

In dit Koninklijk Besluit staat dat vanaf het jaar 2002 de klok op de laatste zondag van maart om 1 uur ’s morgens, wereldtijd (2 uur, plaatselijke tijd), ten opzichte van de wettelijke tijd honderd twintig minuten vooruitgezet wordt in plaats van zestig minuten.  Ze wordt ten opzichte van de wettelijke tijd wederom zestig minuten vooruitgezet op de laatste zondag van oktober om 1 uur ’s morgens, wereldtijd (3 uur, plaatselijke tijd).

Aangezien er geen einddatum is gegeven, is de jaarlijkse omzetting naar zomertijd (en terug) nu van kracht voor een onbepaalde periode.

Europa heeft onlangs besloten de uursverandering af te schaffen. België en haar buren moeten kiezen of ze permanent in winteruur (UTC + 1 uur) of zomeruur (UTC + 2 uur) willen blijven. Om u te informeren over de gevolgen van de ene of de andere keuze, heeft het Uurbureel van de Koninklijke Sterrenwacht van België een folder samengesteld met de astronomische gegevens voor België.

Tot 1 mei 1892 gebruikte men de plaatselijke (middelbare) tijd, meestal die van een grote stad in de buurt.  De wet van 28 april 1892 (met ingang van 1 mei 1892) bepaalde de wettelijke tijd in België als GMT, later UT, nu gestandaardiseerd tot gecoördineerde wereldtijd (UTC).

In de onderstaande tabel is aangegeven welke correctie nodig is, voor de periode die volgt op de aangeduide datum sinds de invoering van het tijdzonesysteem op 1 mei 1892. 0 uur UTC komt overeen met de tijdzone in het centrum van Greenwich (UTC + 0 uur). Dit is de tijdzone die oorspronkelijk door België werd aangenomen voordat het besloot over te schakelen op UTC + 1 uur in 1946, na de Tweede Wereldoorlog.

De kolom “Tijdstip van uursverandering” geeft de tijd in UTC op het moment dat de uursverandering plaatsvond. De kolom “Correctie” toont de correcties in tijd ten opzichte van UTC. Bijvoorbeeld, op 5 oktober 1918 om 23:00 UTC verandert de tijd van UTC + 1 uur (Correctie: + 1 uur) in UTC + 0 uur (Correctie: + 0 uur). Dit betekent bijvoorbeeld dat wij op 6 oktober 1923 om 0 uur plaatselijke tijd, één uur teruggaan naar 5 oktober om 23 uur in België.

In de periode 1914-1918 was in bezet grondgebied de volgende regeling van kracht. In de andere gebieden werd alleen UTC gebruikt (correctie +0u). Het juiste ogenblik van de uurverandering hing af van het oprukken of het terugtrekken van het bezettingsleger.