December 2023 (In de hemel van)

OPGELET : De tijdstippen zijn gegeven in Wereldtijd UT (voor Ukkel). Men moet EEN uur bijtellen om de plaatselijke tijd te bekomen.

Belangrijke hemelverschijnselen

1 Begin van de weerkundige winter 2023 en van het klimatologische jaar 2024

2 De Maan 4° ten noorden van de open sterrenhoop Praesepe (of Beehive = NGC2632) M44 in het sterrenbeeld Cancer

4 Mercurius (-0,4) op zijn grootste oostelijke elongatie (21°) om 14 h

De Maan in het apogeum (op 404 348 km van de Aarde – Schijnbare diameter : 29’36’’) om 19 h

5 Laatste Kwartier van de Maan om 5 h 49 m

7 Neptunus stationair om 0 h

Wederverschijning aan de donkere maanrand van de ster 15 η Vir (Zanich) (+3,9) om 1 h 46,5 m (h = 6° !)

9 De Maan 4° ten zuiden van Venus (-4,2) in de buurt van de ster Spica [Alfa Vir (+1,2)] boven de zuidoostelijke horizon om 6 h

10 Smalle maansikkel onder Venus (-4,2) boven de zuidoostelijke horizon rond 6 h

12 Vroegste zonsondergang (15 h 37 m) in 2023

Nieuwe Maan om 23 h 32 m

13 Mercurius stationair om 5 h

Van 04 tot 20 december, optimale periode voor de waarneming gedurende de tweede helft van de nacht van de meteorenzwerm Geminiden (vallende sterren) – onder zeer gunstige omstandigheden geschikt gemaakt voor eventuele verplaatsingen naar donkere gebieden of echt donkere hemel zonder lichtvervuiling voor de waarneming in geval van stabiel helder weer – met een theoretische maximum activiteit voorzien ongeveer op 14 december rond 19 h (Verlichte gedeelte van de Maanschijf : 0,05 – Zenithal Hourly Rate ZHR = 150)

14 De Maan 4° ten zuiden van Mercurius (+0,6) om 5 h

16 De Maan in het perigeum (op 367 900 km van de Aarde – Schijnbare diameter : 32’28’’) om 19 h

17 De planetoïde (704) Interamnia (+10,3) in oppositie met de Zon op een declinatie van 30° in de sterrenrijke gebieden van het sterrenbeeld Auriga (Aur)

De Maan 2° ten zuiden van Saturnus (+0,9) boven de zuidwestelijke horizon rond 20 h

19 Eerste Kwartier van de Maan om 18 h 39 m

20 Mercurius in het perihelium

21 De Maan en Jupiter (-2,7) op 10° van elkaar boven de zuidoostelijke horizon aan het einde van de avondschemering rond 17 h

De kleine planeet (4) Vesta (+6,7) in oppositie met de Zon in het noordelijk gedeelte van het sterrenbeeld Orion dicht bij de grens met Gemini om 19 h

22 Wintersolstitium : het middelpunt van de Zon bereikt de lengte 270°00’00’’ en zijn grootste zuidelijke declinatie (-23°26’18’’), per definitie het begin van de astronomische winter – kortste dagen in het noordelijk halfrond van de Aarde – om 3 h 27 m. Eerst in het sterrenbeeld Ophiuchus vanaf de 30 november en daarna in het sterrenbeeld Sagittarius vanaf de 18 december, op dit ogenblik treedt de Zon in het teken de Steenbok.

Mercurius in beneden conjunctie met de Zon om 19 h

De planetoïde (9) Metis (+8,5) in oppositie met de Zon in het sterrenbeeld Gemini

27 Volle Maan om 0 h 33 m

31 Meest late zonsopkomst (7 h 45 m) van het jaar 2023

Jupiter stationair om 15 h

Zichtbaarheid van de planeten

Zichtbaar met het blote oog : Venus, Jupiter, Saturnus

Met telescoop of binoculair : Mercurius, Uranus, Neptunus

Onzichtbaar : Mars

Mercurius (-0,4/+2,2), maar in de allereerste dagen van de maand, ’s avonds laag boven de zuidwestelijke horizon in het sterrenbeeld Sagittarius, gaat 1 om 16 h 41 m, de 15 om 16 h 36 m en de 31 om 14 h 49 m of respectievelijk 01 h 01 m en 0 h 59 m na, en 0 h 57 voor de Zon onder

Venus (-4,2/-4,1), ’s morgens achtereenvolgens in de sterrenbeelden Virgo en Libra, komt de 1 om 3 h 17 m, de 15 om 3 h 53 m en de 31 om 4 h 38 m, of respectievelijk 4 h 05 m, 3 h 45 m en 3 h 07 m voor de Zon op

Mars (+1,4/+1,4) gaat door de meridiaan de 1 om 11 h 14 m, de 15 om 11 h 02 m en de 31 om 10 h 51 m door, dus niet waarneembaar

Jupiter (-2,8/-2,6), tijdens een groot deel van de nacht in het sterrenbeeld Aries, gaat door de meridiaan de 1 om 21 h 21 m, de 15 om 20 h 23 m en de 31 om 19 h 18 m door

Saturnus (+0,9/+1,0), een groot deel van de nacht in het sterrenbeeld Aquarius, gaat door de meridiaan de 1 om 17 h 17 m, de 15 om 16 h 24 m en de 31 om 15 h 29 m door

Uranus (+5,6/+5,7), voor en na middernacht in het sterrenbeeld Aries, gaat door de meridiaan de 1 om 22 h 12 m, de 15 om 21 h 16 m en de 31 om 20 h 11 m door

Neptunus (+7,9/+7,9), voor en na middernacht achtereenvolgens in de sterrenbeelden Aquarius en Pisces, gaat door de meridiaan de 1 om 18 h 44 m, de 15 om 17 h 48 m en de 31 om 16 h 46 m door

Voor diegenen die meer informatie willen :

Jaarboek 2023 van de Koninklijke Sterrenwacht van België KSB (te koop aan 13,00 EUR bij de KSB)

Hemelkalender 2023 van de Vereniging Voor Sterrenkunde VVS (http://www.vvs.be)