December 2022 (In de hemel van)
OPGELET : De tijdstippen zijn gegeven in Wereldtijd UT (voor Ukkel). Men moet EEN uur bijtellen om de plaatselijke tijd te bekomen.
Belangrijke hemelverschijnselen
1 Begin van de weerkundige winter 2022 en van het klimatologische jaar 2023
Mars (-1,8)op zijn kortste afstand van de Aarde (0,545 astronomische eenheid (ae) of 82 miljoen kilometer) om 2 h
De kleine planeet (349) Dembowska (+9,7) in oppositie met de Zon in het noordelijke gedeelte van het sterrenbeeld Taurus
Vanavond rakende bedekking van de (dubbel) ster SAO 146919 (+6,1) aan de donkere rand van de Maan in de onmiddellijke nabijheid van een lijn lopende door Valenciennes (F), Brussel en Eindhoven (NL)
Vanavond, overgang van de schaduw van de satelliet J III (Ganymedes) over de planeetschijf van Jupiter (-2,6) met begin (aanvang) om 16 h 35 m en einde om 19 h 14 (Waar te nemen met een kleine telescoop)
5 Bedekking van de planeet Uranus (+5,7) aan de donkere rand van de Maan om 16 h 42,3 m (eerste contact) en om 16 h 42,5 m (tweede contact) met een hoogte van het verschijnsel boven de horizon van 23° en wederverschijning aan de verlichte rand rond17 h 25 m (d.w.z. een niet eenvoudig waarneming wegens het grote verschil in helderheid – rondom 18 magnituden tussen de twee objecten)
7 Mars (-1,9) op zijn grootste waardelijke declinatie en 2022 (+25°00´) de vorige dag van zijn oppositie
8 Volle Maan om 4 h 08 m
Mars (-1,9) in oppositie met de Zon – dus de hele nacht waarneembaar (in theorie) – om 5 h 42 m en – opmerkelijke overeenstemming – tezelfdertijd in bedekking aan de donkere rand van de Maan [Verdwijning (eerste contact) D1d om 5 h 02,2 m en (tweede contact) D2d om 5 h 02,7 m en Wederverschijning (derde contact) R3d om 6 h 00,0 m en (vierde of laatste contact) R4d om 6 h 00,6 m op een hoogte van 15°. Vanwaar de volgende niet zinloze vraag als een kuipoog voor alle amateursterrenkundigen : waarom kunnen we in België de Marsoppositie van 2022 NIET zien ? En het juist antwoord – dat kan zo niet onbegrijpelijk of tenminste ongepast schijnen – : omdat op dat moment de Maan het zicht naar Mars in de we staat !!!
Overgang van de schaduw van de satelliet J III (Ganimedes) op de Jupiterschijf (-2,5) met aanvang om 20 h 38 m en einde om 23 h 16 m (Waar te nemen met een kleine telescoop)
10 Vanavond de Maan ten westen van de sterren Castor [Alfa Gem (+1,6)] en Pollux [Bèta Gem (+1,2)]
Van 04 tot 20 december, optimale periode voor de waarneming gedurende de tweede helft van de nacht van de meteorenzwerm Geminiden (vallende sterren) – onder middelmatige waarneming omstandigheden (Volle Maan om 8 december) – met een theoretische maximum activiteit voorzien ongeveer op 14 december rond 13 h (Verlichte gedeelte van de Maanschijf : 0,68 – Uurfrequentie in het zenith UFZ = 150)
12 De Maan in het apogeum (op 405 869 km van de Aarde – Schijnbare diameter : 29’26’’) om 0 h
16 Laatste Kwartier van de Maan om 8 h 56 m
21 Mercurius (-0,5) op zijn grootste oortelijke elongatie (20°0) om 15 h
Wintersolstitium : het middelpunt van de Zon bereikt de lengte 270°00’00’’ en zijn grootste zuidelijke declinatie (-23°26’17’’), per definitie het begin van de astronomische winter – kortste dagen in het noordelijk halfrond van de Aarde – om 21 h 48 m. Eerst in het sterrenbeeld Ophiuchus vanaf de 30 november en daarna in het sterrenbeeld Sagittarius vanaf de 18 december, op dit ogenblik treedt de Zon in het teken de Steenbok.
22 Mars (-1,5) 8° ten noorden van de ster Aldebaran [Alfa Tau (+0,9)] om 4 h
23 Nieuwe Maan om 10 h 17 m
24 De Maan in het perigeum (op 358 270 km van de Aarde – Schijnbare diameter : 33’20’’) om 8 h
De Zon en Venus (-3,9) hebben dezelfde declinatie en een verschil in rechte klimming van 1 h 07 m met Venus ten oosten van de Zon om 20 h. Een goede gelegenheid om, bij heldere hemel, gewoonlijk Venus ook overdag te observeren met behulp van een klein instrument (Zie bv. Meer informatie d.d. 18 juin 2021 – Ciel et Terre, vol 137, 2 p 62-63)
26 Begin van de astronomische lente (equinox) voor het noordelijk halfrond van Mars (en ook het einde van het stofstormseizoen op Mars)
De Maan 4° ten zuiden van Saturnus (+0,8) om 16 h
28 Vanavond, rakende bedekking van de ster SAO146738 (+8,9) aan de donkere rand van de Maan in de onmiddellijke nabijheid van een lijn lopende door Hollain, Hove en Tilburg (NL)
De Maan 3° ten zuiden van Neptunus (+7,9) om 20 h
30 Eerste Kwartier van de Maan om 1 h 21 m
Vanavond rakende bedekkingen van de sterren SAO 109682 (+8,9) en SAO 109717 (+8,8) aan de donkere rand van de Maan in de onmiddellijke nabijheid van twee lijnen lopende respectievelijk door Hollain, Brakel en Kalmhout voor de eerste van de twee sterren en door Erquelinnes, Leuze (Namur) en Eben-Emael voor de tweede
Zichtbaarheid van de planeten
Zichtbaar met het blote oog : Mars, Jupiter, Saturnus
Met telescoop of binoculair : Uranus, Neptunus
Onzichtbaar : Mercurius, Venus
Mercurius (-0,6/+1,1), in zijn grootste oostelijke elongatie op 21 december, gaat door de meridiaan de 1 om 12 h 25 m, de 15 om 13 h 00 m en de 31 om 12 h 44 m door dus niet waarneembaar
Venus (-3,9/-3,9), gaat door de meridiaan de 1 om 12 h 14 m, de 15 om 12 h 36 m en de 31 om 13 h 00 m door, dus niet waarneembaar
Mars (-1,8/-1,2), in oppositie met de Zon op 8 december in het sterrenbeeld Taurus, voor en na middernacht tijdens de hele nacht, gaat door de meridiaan de 1 om 0 h 14 m, de 15 om 22 h 50 m en de 31 om 21 h 29 m door
Jupiter (-2,6/-2,4), voor en na middernacht tijdens een groot deel van de nacht tot zijn ondergang in het sterrenbeeld Pisces, gaat door de meridiaan de 1 om 18 h 59 m, de 15 om 18 h 06 m en de 31 om 17 h 09 m door
Saturnus (+0,8/+0,8), ’s avonds boven de zuidwestelijke horizon in het sterrenbeeld Capricornus, gaat de 1 om 21 h 12 m, de 15 om 20 h 23 m en de 31 om 19 h 28 m onder
Uranus (+5,7/+5,7), voor en na middernacht tijdens en groot deel van de nacht boven de horizon tot zijn ondergang in het sterrenbeeld Aries, gaat door de meridiaan de 1 om 21 h 54 m, de 15 om 20 h 58 m en de 31 om 19 h 53 m door
Neptunus (+7,9/+7,9), ’s avonds een groot deel van de nacht boven de horizon tot zijn ondergang in het sterrenbeeld Aquarius, gaat door de meridiaan de 1 om 18 h 35 m, de 15 om 17 h 40 m en de 31 om 16 h 37 m door
Voor diegenen die meer informatie willen :
Jaarboek 2022 van de Koninklijke Sterrenwacht van België KSB (te koop aan 13,00 EUR bij de KSB)
Hemelkalender 2022 van de Vereniging Voor Sterrenkunde VVS (http://www.vvs.be)