Volgens de oude regel (vastgelegd op het Concilie van Nicea in 325 NC) valt Pasen op de eerste zondag na de eerste volle maan van de lente. Dan zou je volgens de moderne astronomie kunnen stellen:
- de lente start op 20 maart 2019 om 22h58 (Universele tijd) ;
- de eerste volle maan is op 21 maart 2019 om 2h43 (Universele tijd).
Pasen valt op de eerste zondag daarna, dus op 24 maart 2019.
Maar hierbij horen wel enkele bemerkingen.
De reden hiervoor is dat de Kerkelijke overheden niet afhankelijk wilden zijn van de astronomen. Daarom hebben ze de volgende vereenvoudigingen ingevoerd.
1) Het begin van de lente:
Volgens de astronomie wordt dit tijdstip bepaald door de omloop van de Aarde rond de Zon. Hier zit een kleine fluctuatie op aangezien de omlooptijd 365,2422 dagen is. (NB : er zijn nog andere factoren die deze berekening van het begin van de lente beïnvloeden, maar deze zijn in deze context te miniem om te vermelden) Hierdoor kan de lente beginnen op 19, 20 of 21 maart. De Kerk heeft dit vereenvoudigd door altijd 21 maart te nemen.
2) Het tijdstip van volle maan:
De exacte baan van de Maan en de daarbijbehorende maanfases, zijn niet zo vanzelfsprekend te berekenen. De Griek Meton van Athene uit de 5de eeuw VC had hier reeds een elegante oplossing
voor gevonden. Na vele observaties concludeerde hij dat de Zon en de Maan na 235 lunaties zich weer in dezelfde uitgangspositie bevonden, wat overeenkomt met 19 jaar. Deze cyclus werd de
basis voor de berekening van de volle maan. Tijdens de kalenderhervorming van 1582 werd deze regel aangepast aan de nieuwe Gregoriaanse kalender.
De regel van het Concilie van Nicea dus blijft behouden, maar voor de invulling moet men rekening houden met bovenstaande twee vereenvoudigingen:
- de lente start op 21 maart;
- de eerste volle maan (volgens Meton) is op 20 april 2019.
Dus valt Pasen op de eerste zondag daarna: op 21 april 2019.
Zoals in 2019 het geval is, komt het meermaals voor dat de “eccliastische” Pasen niet overeenkomt met de “astronomische” Pasen. In de 1000-jarige periode te beginnen met 1582, de gregoriaanse hervorming, doet dit verschil zich 84 keren voor. De vorige keer was 1981, de volgende keer is 2038.
De Duitse geleerde Carl Friedrich Gauss publiceerde in 1800 een wiskundig algoritme maarmee de paasdatum voor een willekeurig jaar kan berekend woren. Hierbij maakt hij gebruik van
verschillende termen uit de comput zoals het gulden getal en de epacta. Dit algoritme wordt nog steeds gebruikt, soms in een vereenvoudig formaat.
Links:
Paasdata tussen 1583 en 3000
Algoritme voor de berekening van de paasdatum