December 2021 (In de hemel van)

OPGELET : De tijdstippen zijn gegeven in Wereldtijd UT (voor Ukkel). Men moet EEN uur bijtellen om de plaatselijke tijd te bekomen.

Belangrijke hemelverschijnselen

1 Begin van de weerkundige winter 2021 en van het klimatologische jaar 2022

Neptunus (+7,9)stationair om 22 h
2 Smalle maansikkel boven de zuidoostelijke horizon rond 6 h – door gunstige meteorologische omstandigheden en nog meer geluk in het geval van zeer heldere hemel – 10° lager een oranje puntje terug te vinden, d.w.z. de terugkeer naar de hemel van de planeet Mars (+1,6) na zijn conjunctie met de Zon op 8 oktober (Te Ukkel, Marsopkomst om 5 h 48 m, Zonsopkomst om 7 h 24 m en duur der burgerlijk schemering van 38 minuten)

4 Totale zonsverduistering, onzichtbaar in België, van 5 h 29 m tot 9 h 38 m [en toch opmerkelijke zonsverduistering aangezien het drie grote oceanen raakt (Zuid-Atlantische Oceaan, Zuid-Indische Oceaan en Zuid-Pacific) en zichtbaar is vanaf vier continenten (Antarctica, het zuidelijkste puntje van Zuid-Amerika (Falklandeilanden), een deel van het uiterste zuidoosten van Afrika en het uiterste deel van het zuidoostelijk Australische grondgebied)]

Grotere uitbreiding van het verlichte gedeelte van de Venusschijf (-4,7) om 7 h

Nieuwe Maan om 7 h 43 m

De Maan in het perigeum (op 356 794 km van de Aarde – Schijnbare diameter : 33’28’’) om 10 h (Kortste afstand Aarde-Maan in 2021)

Van 6 tot 9 december, in de avondhemel tussen 17 h 30 m en 21 h 20 m, boven de zuid en dan zuidwestelijke horizon, de Maan, Venus (-4,7), Jupiter (-2,3) en Saturnus (+0,7) in zeer mooie naderingen of zelfs uitlijningen in of in de directe omgeving van het sterrenbeeld Capricornus

10 Vandaag om 10 h, hebben de Zon en Venus dezelfde declinatie, een mooie gelegenheid om de planeet overdag te vinden met behulp van een kijkertje bij wolkeloze hemel (Zie detail op 18 juni 2021, het verschil in rechte klimming tussen de Zon en Venus is  vandaag van 2 h 39 m i.p.v. 1 h 34 m toen)

11 Eerste Kwartier van de Maan om 1 h 36 m

Doorgang van de kleine planeet (4660) Nereus (+12,5) – een planetoïde van het Apollo-type (NEA voor Near Earth Asteroid) van 510 x 330 x 240 meter grootte – tot op 0,0263 astronomische eenheid (ae) of 3,934 miljoen kilometer van de Aarde om 14 h (door gunstige waarnemingsomstandigheden : waarneembaar van 1 tot 21 december, vandaag in de naaste buurt van de ster Dubhe [Alfa UMa (+1,8)] en later door het sterrenbeeld Canes Venatici (CVn) of Jachthonden)

Aan het begin van de avond, af en toe om in minder dan een uur, uitzonderlijke gelegenheid om drie bedekkingen van sterren van het klassiek type waar te nemen, met verdwijningen aan de donkere rand van de Maan (ideale omstandigheden voor een correcte en nauwkeurige meting van het fenomeen) : om 17 h 45,1 m, verdwijning van de dubbelster 70 B. Psc (+6,5) [of volgens het nummer van de bedekte ster in de GSC (Guide Star Catalogue) of in de TYC (Tycho-2 Catalogue) : 5259-00637], gevolgd om 18 h 33,2 m, door een verdwijning van de ster 4669-00606 (+7,8) en om 18 h 35,2 m, van een verdwijning van de ster 4669-00801 (+7,7)

Van 4 tot 17 december, optimale periode voor de waarneming gedurende de tweede helft van de nacht van de meteorenzwerm Geminiden (vallende sterren) – onder normale omstandigheden (niet te veel storend maanlicht in de tweede helft van de nacht wanneer het radiant op het hoogst is, de Maan in het westen en Volle Maan op 19 december) – met een theoretische maximum activiteit voorzien ongeveer op 14 december rond 7 h (Verlichte gedeelte van de Maanschijf : 0,78 – Zenithal Hourly Rate ZHR = 150)

16 De Maan 5° ten zuiden van de open sterrenhoop Plejaden (M45) om 18 h

17 De Maan 6° ten noorden van de ster Aldebaran [Alfa Tau (+0,9)] om 18 h

18 De Maan in het apogeum (op 406 322 km van de Aarde – Schijnbare diameter : 29’24’’) om 2 h

Venus (-4,6) stationair

19 Volle Maan om 4 h 35 m

21 Wintersolstitium : het middelpunt van de Zon bereikt de lengte 270°00’00’’ en zijn grootste zuidelijke declinatie (-23°26’12’’), per definitie het begin van de astronomische winter – kortste dagen in het noordelijk halfrond van de Aarde – om 15 h 59 m. Eerst in het sterrenbeeld Ophiuchus vanaf de 30 november en daarna in het sterrenbeeld Sagittarius vanaf de 18 december, op dit ogenblik treedt de Zon in het teken de Steenbok.

24 De Maan 5° ten noorden van de ster Regulus [Alfa Leo (+1,3)] om 5 h

Wederverschijning van de ster 30 η Leo (+3,5) aan de donkere maanrand om 5 h 10,6 m

27 Laatste Kwartier van de Maan om 2 h 24 m

29 Mercurius in niet waarneembare conjunctie op 4° 13’ ten zuiden van Venus om 1 h

Zichtbaarheid van de planeten

Zichtbaar met het blote oog : Venus, Jupiter, Saturnus

Met telescoop of binoculair : Mercurius, Mars, Uranus, Neptunus

Onzichtbaar : –

Mercurius (-1,1/-0,7), in de allerlaatste dagen van de maand, ’s avonds laag boven de zuidwestelijke horizon in het sterrenbeeld Sagittarius, gaat de 1 om 15 h 36 m, de 15 om 16 h 00 m en de 31 om 17 h 05 m of respectievelijk 0 h 04 voor, 0 h 23 m en 1 h 18 m na de Zon onder

Venus (-4,7/-4,3), ’s avonds na zonsondergang boven de zuidwestelijke horizon in het sterrenbeeld Sagittarius, gaat de 1 om 18 h 19 m, de 15 om 18 h 04 m en de 31 om 17 h 07 m onder

Mars (+1,6/+1,5), moeilijk maar eventueel op het einde van de maand laag boven de zuidoostelijke horizon, komt de 1 om 5 h 48 m, de 15 om 5 h 49 m en de 31 om 5 h 44 m op (duur van de burgerlijke schemering : 39 min)

Jupiter (-2,3/-2,1), ’s avonds boven de westelijke horizon eerst in het sterrenbeeld Capricornus en op het einde van de maand in het sterrenbeeld Aquarius, gaat de 1 om 21 h 44 m, de 15 om 21 h 01 m en de 31 om 20 h 15 m of respectievelijk 6 h 04 m, 5 h 24 m en 4 h 28 m na de Zon onder

Saturnus (+0,7/+0,7), ’s avonds boven de zuidwestelijke horizon in het sterrenbeeld Capricornus, gaat de 1 om 20 h 12 m, de 15 om 19 h 23 m en de 31 om 18 h 29 m of respectievelijk 4 h 32 m, 3 h 46 m en 2 h 42 m na de Zon onder

Uranus (+5,7/+5,7), een groot deel van de nacht boven de horizon tot zijn ondergang in het sterrenbeeld Aries, gaat door de meridiaan de 1 om 21 h 37 m, de 15 om 20 h 40 m en de 31 om 19 h 35 m door

Neptunus (+7,9/+7,9), een groot deel van de nacht boven de horizon tot zijn ondergang in het sterrenbeeld Aquarius, gaat door de meridiaan de 1 om 18 h 25 m, de 15 om 17 h 31 m en de 31 om 16 h 29 m door

Voor diegenen die meer informatie willen :

Jaarboek 2021 van de Koninklijke Sterrenwacht van België KSB (te koop aan 13,00 EUR bij de KSB)

Hemelkalender 2021 van de Vereniging Voor Sterrenkunde VVS (http://www.vvs.be)