September 2023 (In de hemel van)
OPGELET: De tijdstippen zijn gegeven in Wereldtijd UT (voor Ukkel). Men moet TWEE uur bijtellen om de plaatselijke tijd te bekomen.
Belangrijke hemelverschijnselen
1 Begin van de weerkundige herfst
4 Jupiter stationair (in een retrograad beweging tot naar zijn oppositie op 3 november) om 20 h
De Maan 3° ten noorden van Jupiter (-2,6) in een mooie nadering boven de oostelijke horizon met bovendien Uranus (+5,7) een stuk verder naar het noorden en de open sterrenhoop Plejaden (M45) rond 21 h 45 m
5 Wederverschijning van de ster + 18° 418 (+6,9) aan de donkere maanrand rond 3 h 41,8 m (h=59°)
6 Laatste Kwartier van de Maan om 22 h 21 m
8 Wederverschijning van de dubbele ster 136 Tau (+4,6) aan de donkere maanrand rond 2 h 10,1 m (h=37°)
9 Vanavond de vier heldere satellieten van Jupiter (-2,7) allemaal aan een kant – west – van de planeet
10 Mooie samenstand boven de oostelijke horizon aan de ochtendhemel : juist onder de sterren Castor [Alfa Gem (+1,6)] en Pollux [Bèta Gem (+1,2)], een sikkelvormige Maan met lager Venus (-4,5) en verder naar het zuiden het sterrenbeeld Orion en de ster Sirius [Alfa CMa (-1,4)] rond 4 h
11 “Bovenconjunctie” van J III (Ganymedes) of beter “rakende bedekking” door Jupiter (-2,7) van J III gedurende wier zal maar een deeltje van Ganymedes zichtbaar blijven tussen 0 h 50 m en 1 h 50 m (Aandacht : waarneembaar verschijnsel naargelang van de gebruikte observatiemateriaal ! )
12 De Maan in het apogeum (op 406 289 km van de Aarde – Schijnbare diameter : 29’24”) om 16 h
14 Vanaf vandaag en voor het restant van het jaar 2023, Venus (-4,5) aan de ochtendhemel als een zeer opvallende “Morgenster” en, gedurende enkele dagen, vergelijkbaar met Sirius (-1,4) lager aan de hemel naar het zuiden voor hun helderheid
15 Nieuwe Maan om 1 h 40 m
16 Eerste dag (1 Tishri) van het onvoltallig en schrikkeljaar 5784 (383 dagen) van de Israëlitische kalender
17 De komeet C/2020 V2 (ZTF) (+10) op het dichtst bij de Aarde op een afstand van 1,885 astronomische eenheid (ae) (of 282 miljoen kilometer) ten zuiden van het sterrenbeeld Walvis (Cet) op een declinatie van – 23° rond 2 h
19 Grootste verlicht gedeelte van Venus (-4,5) om 7 h
Neptunus (+7,8) in oppositie met de Zon – en dus waarneembaar tijdens theoretisch de hele nacht : ten oosten op het opkomen zodra de Zon onder gaat, ten zuiden op het midden van de nacht, en ten westen op het ondergaan zodra de Zon komst op – om 11 h
De komeet 103P/Hartley2 (+8) in het sterrenbeeld Auriga (Aur) op een afstand van 1° ten westen de open sterrenhoop NGC 1857 om 22 h
22 De periodieke komeet 2P/Encke (+10) op het dichtst bij de Aarde op 0,921 ae of 137,8 miljoen kilometer in het sterrenbeeld Cancer
Mercurius (-0,3) op zijn grootste westerlijke elongatie (18°W) om 13 h
Eerste Kwartier van de Maan om 19 h 32 m
23 Herfst equinox : het middelpunt van de zonneschijf bereikt de lengte 180°00’00’’ op de ecliptica en trekt van noord naar zuid over de hemelequator – per definitie, het begin van de astronomische herfst – om 06 h 50 m. Eerst in het sterrenbeeld Leo vanaf de 10 augustus en daarna in het sterrenbeeld Virgo vanaf de 17 september, treedt de Zon op dit ogenblik in het teken de Weegschaal
Mooie kans voor astrofotografen : de komeet 103P/Hartley (+7) in de nevelregio Sharpless 231-235 in het sterrenbeeld Auriga, ongeveer op 25’ ten noordoosten van de rand van Sharpless 232 om 22 h
26 De Maan 6° ten zuidwesten van Saturnus (+0,5) om 19 h
28 De Maan in het perigeum (op 359 911 km van de Aarde – Schijnbare diameter : 33’12”) om 1 h
29 De periodieke komeet 2P/Encke (+9) in de kop van de Leeuw op maar 8’ ten zuidwesten van de ster Ɛ Leo (+3,0) om 0 h
Zichtbaarheid van de planeten
Zichtbaar met het blote oog : Mercurius, Venus, Jupiter, Saturnus
Met telescoop of binoculair : Uranus, Neptunus
Onzichtbaar : Mars
Mercurius (+3,2/-1,0), in de tweede helft van de maand en op zijn grootste elongatie op 22 september ’s morgens achtereenvolgens in de sterrenbeelden Leo, Sextans en terug naar Leo, komt de 1 om 6 h 05 m, de 15 om 4 h 06 m en de 30 om 4 h 13 m of respectievelijk 1 h 09 m na, 1 h 11 m en 1 h 28 m voor de Zon op
Venus (-4,4/-4,5), ’s morgens eerst in het sterrenbeeld Cancer en later, de laatste dagen van de maand, in het sterrenbeeld Leo, komt de 1 om 3 h 00 m, de 15 om 2 h 08 m en de 30 om 1 h 45 m op
Mars (+1,7/+1,7), in het sterrenbeeld Virgo, gaat door de meridiaan de 1 om 13 h 13 m, de 15 om 12 h 52 m en de 30 om 12 h 29 m door, dus niet waarneembaar
Jupiter (-2,6/-2,8), voor en na middernacht in het sterrenbeeld Aries komt de 1 om 20 h 32 m, de 15 om 19 h 36 m en de 30 om 18 h 35 m op
Saturnus (+0,4/+0,6), een groot deel van de nacht tot zijn ondergang in het sterrenbeeld Aquarius, komt de 1 om 18 h 20 m, de 15 om 17 h 23 m en de 30 om 16 h 22 m op
Uranus (+5,7/+5,7), ’s avonds tot in de eerste deel van de nacht in het sterrenbeeld Aries, komt de 1 om 20 h 43 m, de 15 om 19 h 48 m en de 30 om 18 h 48 m op
Neptunus (+7,8/+7,8), in oppositie met de Zon op 19 september, dus de hele nacht boven de horizon in het sterrenbeeld Pisces, komt de 1 om 18 h 58 m, de 15 om 18 h 03 m en de 30 om 17 h 03 m op
Voor diegenen die meer informatie willen :
Jaarboek 2023 van de Koninklijke Sterrenwacht van België KSB (te koop aan 13,00 EUR bij de KSB)
Hemelkalender 2023 van de Vereniging Voor Sterrenkunde VVS (http://www.vvs.be)