November 2023 (In de hemel van)
OPGELET : De tijdstippen zijn gegeven in Wereldtijd UT (voor Ukkel). Men moet EEN uur bijtellen om de plaatselijke tijd te bekomen.
Belangrijke hemelverschijnselen
1 Jupiter (-2,9) op het dichtst bij de Aarde op 3,98237 astronomische eenheid (ae), of 595,754 miljoen kilometer om 21 h
3 Vroegste zonneculminatie van het jaar (11 h 26,1 m te Ukkel) en grootste positieve waarde (+16 m 27,3 s) van de tijdsvereffening
De kleine planeet (4) Vesta (+7,4) stationair om 4 h
Jupiter (-2,9) in oppositie met de Zon om 5 h
De Maan 1,5° ten zuiden en op een rij met de sterren Castor [Bèta Gem (+1,2)] en Pollux (Alfa Gem (+1,6)] om 21 h
4 Wederverschijning van de ster 2 ω Cnc (+5,9) aan de donkere rand van de Maan rond 1 h 49,4 m (h= 47°)
5 Laatste Kwartier van de Maan om 08 h 37 m
6 De komeet 103P/Hartley (+8,0) dicht bij de kop van het sterrenbeeld Hydrae op 0,5° ten zuiden van de ster σ Hya (+4,5)
De Maan in het apogeum (op 404 569 km van de Aarde – Schijnbare diameter : 29’34’’) om 22 h
9 Overdag bedekking van Venus (-4,3) door de Maan met verdwijningen aan de verlichte maanrand D1bj (Eerste contact) om 9 h 49,7 m (hoogte : + 37°) en D2bj (Tweede contact) om 9 h 51,0 m (h = + 37°) en wederverschijningen aan de donkere maanrand R3dj (Derde contact) om 10 h 56,4 m (h = + 32°) en R4dj (Vierde of laatste contact) om 10 h 57,5 m (h = 32°) (Waar te nemen met behulp van een klein instrument en zelfs met een verrekijker in geval van heldere hemel en voortreffelijke waarnemingsomstandigheden boven de zuidwestelijke horizon)
10 In de vroege avond, om 17 h 30 m, aanvang (of begin) van een overgang van de satelliet J III (Ganymedes) over de Jupiterschijf (-2,9) gevolgd om 18 h 02 m van een overgang van zijn schaduw op de planeten, om 18 h 38 m, van een einde van de overgang van J III over de Jupiterschijf en, om 19 h 45 m, van het einde van de overgang van zijn schaduw op Jupiter
11 Nieuwe Maan om 9 h 27 m
Uranus (+5,6) in oppositie met de Zon om 17 h
14 Jupiter (-2,9) en drie van de vier galileïsche satellieten in hergroepering ten westen van de planeet (van boven naar beneden : J IV (Callisto), J II (Europa) en J I (Io)) om 20 h 17 m
18 Mars in conjonctie met de Zon om 6 h
19 Vanavond de galileïsche satellieten alle vier ten westen van de planeet Jupiter (-2,9)
20 Eerste Kwartier van de Maan om 10 h 50 m
De dwergplaneet (1) Ceres in conjunctie met de Zon om 16 h
Rakende bedekking van de ster SAO 165043 aan de donkere maanrand in de onmiddellijke nabijheid van een lijn lopende door Bon-Secours, Willebroek en Hoogstraten rond 19 h 35 m
21 Verdwijning aan de donkere rand van de Maan van de ster 91 Psi1 Aqr (+4,2) om 18 h 44,1 m (h = 30°)
De Maan in het perigeum (op 369 824 km van de Aarde – Schijnbare diameter : 32’18’’) om 21 h
22 Eerst in het sterrenbeeld Libra vanaf de 31 oktober en daarna eerst in het sterrenbeeld Scorpius vanaf de 23 november en later in het sterrenbeeld Ophiuchus vanaf de 30 november, treedt de Zon in het teken de Schutter om 14 h 03 m
24 De Maan en Jupiter (-2,9) in een mooie samenstand op 10° van elkaar boven de oostelijke horizon om 17 h
25 Opnieuw de Maan en Jupiter (-2,9) in een mooi koppel boven de oostelijke horizon om 17 h
27 Volle Maan om 9 h 16 m
Vanavond de Maan in de buurt van de Plejaden met de Maan op 1,5° ten zuiden van de open sterrenhoop rond 24 h (Waar te nemen met een verrekijker gezien het groot verschil of helderheid tussen de twee objecten)
28 Venus in perihelium om 9 h
29 De Maan 1,5° ten noorden van de kleine planeet (9) Metis (+9) in het sterrenbeeld Gemini om 17 h
Zichtbaarheid van de planeten
Zichtbaar met het blote oog : Venus, Jupiter, Saturnus
Met telescoop of binoculair : Uranus, Neptunus
Onzichtbaar : Mercurius, Mars
Mercurius (-0,7/-0,4), gaat door de meridiaan de 1 om 11 h 56 m, de 15 om 12 h 28 m en de 30 om 13 h 00 m door, dus niet waarneembaar
Venus (-4,3/-4,2), ’s morgens achtereenvolgens in de sterrenbeelden Leo en Virgo, komt de 1 om 2 h 13 m, de 15 om 2 h 40 m en de 30 om 3 h 17 m op
Mars (+1,5/+1,4) gaat door de meridiaan de 1 om 11 h 46 m, de 15 om 11 h 30 m en de 30 om 11 h 15 m door, dus niet waarneembaar
Jupiter (-2,9/-2,9), in oppositie met de Zon op 3 november in het sterrenbeeld Aries, en dus de hele nacht zichtbaar, gaat door de meridiaan de 1 om 23 h 33 m, de 15 om 22 h 32 m en de 30 om 21 h 21 m door
Saturnus (+0,7/+0,9), tijdens een groot deel van de nacht in het sterrenbeeld Aquarius, gaat door de meridiaan de 1 om 19 h 12 m, de 15 om 18 h 17 m en de 30 om 17 h 17 m door
Uranus (+5,6/+5,6), in oppositie met de Zon op 13 november in het sterrenbeeld Aries, en dus de hele nacht zichtbaar, gaat door de meridiaan de 1 om 0 h 21 m, de 15 om 23 h 18 m en de 30 om 22 h 16 m door
Neptunus (+7,8/+7,9), voor en na middernacht in het sterrenbeeld Pisces boven eerst de zuidelijke dan de zuidwestelijke horizon, gaat door de meridiaan de 1 om 20 h 44 m, de 15 om 19 h 48 m en de 30 om 18 h 48 m door
Voor diegenen die meer informatie willen :
Jaarboek 2023 van de Koninklijke Sterrenwacht van België KSB (te koop aan 13,00 EUR bij de KSB)
Hemelkalender 2023 van de Vereniging Voor Sterrenkunde VVS (http://www.vvs.be)